Πορτογαλία: Η αριστερή κυβέρνηση που ανέλαβε προσφάτως, θα την (απο)τελειώσει…

Η Πορτογαλία θέτει σε δοκιμασία την ανήσυχη ηρεμία που επικρατεί στην Ευρωζώνη. Η αριστερή κυβέρνηση που ανέλαβε προσφάτως ανακαλεί τις μεταρρυθμίσεις που είχε εφαρμόσει η προηγούμενη, έχει αποθαρρύνει τους επενδυτές των τραπεζών και τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ραγδαία αύξηση του κόστους δανεισμού της χώρας.

NEIL UNMACK / REUTERS

Είναι γεγονός ότι όλοι οι επισφαλείς τίτλοι έχουν σημειώσει πτώση τελευταία, αλλά τα ομόλογα της Πορτογαλίας οδεύουν αισθητά χειρότερα από τα αντίστοιχα άλλων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Το υψηλό χρέος και οι ακαμψίες της οικονομίας καθιστούν τη χώρα ιδιαιτέρως ευάλωτη στην ευρύτερη ανησυχία που επικρατεί για τη στασιμότητα της οικονομικής ανάπτυξης. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι λόγοι που εξηγούν το γιατί διευρύνθηκε κατά 200 μονάδες βάσης η απόκλιση ανάμεσα στις αποδόσεις των πορτογαλικών δεκαετών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών από την αρχή του έτους. Σήμερα η απόκλιση αυτή είναι η μεγαλύτερη τουλάχιστον από το 2014, δηλαδή ένα έτος προτού αρχίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αγοράζει ομόλογα.

Ο εύθραυστος κυβερνητικός συνασπισμός που σχηματίστηκε επειδή κανείς δεν είχε επαρκή πλειοψηφία μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου, έχει κάνει ορισμένες κακές κινήσεις. Παραβίασε τους κανόνες της αγοράς ομολόγων όταν προχώρησε σε «κούρεμα» των ομολόγων ορισμένων εκ των πιστωτών της τράπεζας Novo Banco. Εξάλλου, ο προϋπολογισμός που παρουσίασε για το 2016 αντιβαίνει στους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι επενδυτές εξετάζουν τώρα δύο σενάρια, αλλά και τα δύο ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα δεύτερο πακέτο στήριξης.

Στο πρώτο σενάριο ενδέχεται να διαλυθεί ο κυβερνητικός συνασπισμός εάν η Ε.Ε. απαιτήσει περισσότερη λιτότητα. Η ασυμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2016 έληξε με ένα συμβιβασμό που έδωσε στην Κομισιόν τη δυνατότητα να ισχυριστεί ότι η Λισσαβώνα δεν απομακρύνεται «σημαντικά» από τη δέσμευσή της να αλλάξει σταδιακά όσα έχουν συμφωνηθεί. Υπάρχουν, όμως μεγάλα περιθώρια για παραβιάσεις του σχεδίου προϋπολογισμού και ενδέχεται να εμφανιστούν κίνδυνοι πολιτικής φύσης μέσα στο έτος.

Το δεύτερο σενάριο θέλει την αναιμική ανάπτυξη ή την πολιτική αστάθεια να προκαλεί μια υποβάθμιση από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, κάτι που συνεπάγεται πως η Πορτογαλία δεν θα πληροί πλέον τα κριτήρια για να αγοράζει ομόλογά της η ΕΚΤ στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Εως τώρα ο καναδικός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS είναι ο μοναδικός μεταξύ των μεγάλων οίκων που δίνει στην Πορτογαλία βαθμολογία επένδυσης. Ισως, όμως, οι κραδασμοί στις αγορές να αναγκάσουν τον DBRS να την υποβαθμίσει. Ισως, επίσης, να εξωθήσουν την κυβέρνηση να προωθήσει τα μέτρα λιτότητας που θα πλήξουν τις προοπτικές της χώρας για ανάπτυξη. Ενδέχεται να καταστεί απαραίτητο ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης της χώρας, οπότε οι Αρχές της Ευρωζώνης θα αναδιαρθρώσουν το χρέος της Πορτογαλίας.

Μέχρι στιγμής, ο φαύλος κύκλος στο οποίο βρίσκεται η Πορτογαλία δεν έχει παρά μόνο περιορισμένες επιπτώσεις σε άλλες χώρες. Τόσο η Ιταλία όσο και η Ισπανία αντιμετωπίζουν και αυτές κάποια από τα προβλήματα της Πορτογαλίας. Η Ιταλία βαρύνεται με υπερβολικό χρέος, ενώ είναι πολύ μικρή η ανάπτυξή της. Η Ισπανία έχει «κολλήσει» σε ένα πολιτικό αδιέξοδο. Δυστυχώς, για την Πορτογαλία, οι αγορές γνωρίζουν ότι δεν είναι τόσο σημαντική από συστημικής απόψεως, ώστε να γίνουν τα πάντα για να αποτραπεί η κατάρρευσή της.