Guy Verhofstadt: Η Ελλάδα πρέπει να γίνει κράτος Δικαίου

 

O Γκι Φερχόφστατ, επικεφαλής της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο Liberal και στον Ανδρέα Ζαμπούκα, με την  ευκαιρία της παρουσίασης του βιβλίου του «Η ασθένεια της Ευρώπης και η αναγέννηση του ευρωπαϊκού ιδανικού» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

Ο φεντεραλιστής πολιτικός ανησυχεί για τον ευρωπαϊκό εθνικισμό, την μεγάλη απειλή του Προσφυγικού και το μέλλον του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Ταυτόχρονα, εκφράζει την ελπίδα ότι η Ευρώπη κάποια στιγμή, θα ξυπνήσει, κατανοώντας τη μεγάλη ανάγκη για πολιτική ενοποίηση.

Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα

liberal.gr

Στο βιβλίο  σας εκφράζετε τη βαθιά ανησυχία για το μέλλον της Ευρώπης. Μπορεί ακόμα να σωθεί αυτή η ξεπερασμένη από τις εξελίξεις  και κουρασμένη Ευρώπη; Μπορούμε να ανακαλύψουμε εκ νέου τον εαυτό μας;

Η Ευρώπη ή θα προχωρήσει στην ολοκληρωτική ενοποίηση, αφήνοντας πίσω τα εθνικά κράτη, ή θα πάψει να υπάρχει, τουλάχιστον έτσι όπως την ονειρεύτηκαν οι δημιουργοί της.  Εν τω μεταξύ, πολλοί δεν έχουν καταλάβει ακόμα ότι μόνο  μέσα από την ενοποίηση θα διαφυλαχθεί η διαφορετικότητα των λαών της(γλώσσα, εθνότητες κ.λπ.). Διαφορετικά η μονοεθνική εμμονή θα οδηγήσει σε πολυφυλετική διάσπαση με απροσδόκητα αποτελέσματα.

Το παράδειγμα της ελληνικής οικονομίας αλλά και η κρίση που προκαλεί το Προσφυγικό δείχνουν ότι για να «ανακαλύψουμε εκ νέου τον εαυτό μας», οφείλουμε να προχωρήσουμε άμεσα, σε κοινούς δημοσιονομικούς προϋπολογισμούς, σε τραπεζική ενοποίηση, κοινή εξωτερική πολιτική και οπωσδήποτε κοινή φύλαξη των συνόρων μας. Δεν θέλω να είμαι μόνο απαισιόδοξος επειδή αξιολογώ όλες τις ελλείψεις που υπάρχουν ως τώρα. Συντηρώ την αισιοδοξία μου γιατί έχω την αίσθηση ότι πολύ γρήγορα, θα αναγκαστούμε εκ των πραγμάτων, να προχωρήσουμε.

Πιστεύετε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να είχε αρχίσει έγκαιρα, ένα πρόγραμμα καλλιέργειας ευρωπαϊκής συνείδησης, μέσω της κοινής εκπαίδευσης; Υπάρχει ακόμα ελπίδα για τη δημιουργία του «ευρωπαίου πολίτη» ή είναι αργά;

Μα, ήδη υπάρχει ο ευρωπαίος πολίτης! Πάρτε παράδειγμα την δική μου περίπτωση. Όταν έρχομαι στην Ελλάδα, ο Παρθενώνας και όλες οι πολιτισμικές καταβολές που με πλαισιώνουν, με κάνουν να αισθάνομαι Ευρωπαίος και όχι Βέλγος. Οφείλουμε οπωσδήποτε να επενδύσουμε στην παιδεία αλλά σιγά-σιγά, ξεπερνάμε έτσι κι αλλιώς, πολλά προβλήματα επικοινωνίας των ευρωπαϊκών λαών. Δείτε ας πούμε, τι γίνεται στην Ινδία: μιλούν πάνω από είκοσι γλώσσες και έχουν τέσσερις επίσημες θρησκείες. Παραμένουν όμως, ένα τεράστιο κράτος.

Όχι, δεν είναι η πολυπολιτισμικότητα και οι διαφορετικές γλώσσες το πρόβλημα. Εμείς έχουμε βάλει για διάφορους λόγους, μικρά ή μεγάλα ζητήματα εθνικής διαφοροποίησης και αυτοκατηγοριοποιούμαστε με κριτήριο την εθνότητα. Ο Γκαίτε ταξίδευε παντού χωρίς «διαβατήριο». Ένιωθε ας πούμε την Ιταλία «πατρίδα» της πνευματικής του βάσης και των αντιλήψεών του, της ανθρωπιστικής του ιδεολογίας. Στον 20ο αιώνα, έχουμε χάσει μεγάλο μέρος της ευρύτητας του ευρωπαϊκού πνεύματος αλλά δεν είναι αργά να το επανακτήσουμε. Μόνοι μας χτίζουμε τείχη, μόνοι μας θα τα γκρεμίσουμε και θα επανακτήσουμε την ευρωπαϊκή συνοχή. Καμία χώρα στην Ευρώπη, δεν μπορεί να σταθεί μόνη της, απέναντι στους Ρώσους, στους Ινδούς αργότερα ή στους Αμερικάνους.

Οι πάντες αισθάνονται πλέον, ότι τα κύματα των προσφύγων τους απειλούν και δεν δεσμεύονται από κοινές αποφάσεις. Οι Βρυξέλλες βρίσκονται μπροστά σε μία πρωτοφανή αμηχανία.  Μπορεί η Ευρώπη να διαλυθεί εξαιτίας αυτής της δύσκολης κατάστασης;

Στην πραγματικότητα, η κρίση του Προσφυγικού συνυπάρχει με την ευρωπαϊκή κρίση, με την κρίση ασφάλειας και με την γεωπολιτική αστάθεια της περιοχής. Η Ευρώπη παραμένει απροετοίμαστη στην αντιμετώπιση κρίσεων και τα αντιμετωπίζει όλα μόλις κάνουν την εμφάνισή τους, ως προβλήματα. Η προστασία των συνόρων και η κοινή πολιτική ασύλου θα έπρεπε να είχαν  αποφασιστεί  στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής που έγινε μόλις ξέσπασε ο πόλεμος στη Συρία. Δεν έχουμε μεταναστευτική πολιτική αλλά δεν πιστεύω ότι η αντιπαράθεση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών θα διαλύσει την Ένωση. Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα αλλά ελπίζω σε μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στο επόμενο διάστημα.

Πώς θα έπρεπε η ελληνική κυβέρνηση να αντιδράσει προκειμένου να αντιμετωπιστεί έγκαιρα το Προσφυγικό; Πώς θα μπορούσε να δείξει την αποφασιστικότητά της;

Καταρχήν, το πρόβλημα θα λυθεί αν αντιμετωπίσουμε τη σύγκρουση στην Συρία μια και καλή. Στόχος είναι να αποκατασταθεί η ηρεμία στην ευρύτερη περιοχή, ώστε να μην εγκαταλείπουν αυτοί οι άνθρωποι τον τόπο τους . Όσο για τις ελληνικές αρχές, θα έπρεπε εξαρχής, να αποδεχθούν τη συνεργασία με την  Frontex και τις Βρυξέλλες. Να δείξουν αποφασιστικότητα και αν ήταν απαραίτητο, να ζητήσουν την βοήθεια των εταίρων τους. Η αναποφασιστικότητα όμως και η αδυναμία των ελληνικών αρχών να ακολουθήσουν μία σταθερή πολιτική τις οδήγησε να διακινδυνεύσουν την θέση της χώρας  αυτοδίκαια, στην συνθήκη Σένγκεν. Αυτό είναι σαφές. Θα έπρεπε να αποδεχθούν, ότι τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ είναι κοινά σύνορα και επομένως κοινής ευθύνης. Δεν θα έπρεπε να τεθεί θέμα εθνικής κυριαρχίας. Όχι. Είναι επίσης θέμα ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Ανήκει στην ΕΕ το δικαίωμα να διαχειρισθεί τα εξωτερικά της σύνορα. Αυτό όμως είναι ζήτημα και της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Ποιο από τα τρία σενάρια θεωρείτε πιθανότερο για το μέλλον; Διαίρεση της Ευρώπης σε Βορρά και Νότο; Ευρωπαϊκή Πολιτική Ένωση ή   Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στην ίδια διοίκηση;

Για έναν φεντεραλιστή δεν υπάρχει παρά μόνο μία επιλογή: Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης! Kάθε άλλη εκδοχή, χωρίς να αποκλείεται, δεν θα είναι προς το συμφέρον καμιάς από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Στις ΗΠΑ, η κεντρική διοίκηση της Ουάσινγκτον βρίσκεται πάνω από πενήντα Πολιτείες ενώ εμείς είμαστε μόνο εικοσιοκτώ. Κοιτάξτε όμως, η Ιστορία δεν γράφεται με μια ευθύγραμμη αφήγηση. Έχει αναχρονίες και σκαμπανεβάσματα. Ούτε και είναι πάρα πολλοί αυτοί που προκαθορίζουν την έκβασή της. Στο τέλος όμως, οι κοινωνίες επιζητούν από ανάγκη την ισορροπία και καταλήγουν στις λύσεις. Και στην Ευρώπη, κάθε λαός αναπόδραστα, δε μπορεί να συνεχίσει χωρίς τους υπόλοιπους.

Ποια είναι η γνώμη για τον Ντόναλντ Τράμπ; Ο αμερικάνικος λαϊκισμός είναι ίδιος με τον ευρωπαϊκό;

O Τραμπ είναι ένα φαινόμενο του «αμερικάνικου ονείρου» από την κακή του πλευρά. Ο αμερικάνικος είναι ένας λαϊκισμός πιο «φαντασμαγορικός» από τον δικό μας, τον ευρωπαϊκό. Ο Τραμπ λέει εντελώς τρελά πράγματα αλλά στηρίζεται στο ότι είναι ένας επιτυχημένος εκατομμυριούχος. Οι δικοί μας, όπως ο Φάρατζ και η Λεπέν, βασίζονται περισσότερο σε έναν «αντιφεντεραλισμό» που τρέφεται από τον εθνικισμό τους. Αυτός ό εθνολαϊκισμός όμως, προσκρούει σε μια σκληρή πραγματικότητα για τους λαϊκιστές: η ταυτότητα είναι μια έννοια  πάνω στην οποία είναι αδύνατον να οικοδομηθεί μια ειρηνική κοινωνία. Μια «ταυτοτική» κοινωνία είναι μια κοινωνία αποκλεισμού και συγκρούσεων. Κι όταν οι άνθρωποι διακρίνουν ότι χάνουν την  δυνατότητα της δημιουργίας και της παραγωγικότητας, γρήγορα καταλαβαίνουν ότι ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός είναι επικίνδυνες καταστάσεις για την ευημερία τους.

Γιατί οι Φιλελεύθεροι δεν μπορεί να βρουν ένα καλό δίαυλο επικοινωνίας με τις μάζες; Ποιο είναι το μυστικό που θα κάνει τους ψηφοφόρους να τους εμπιστευτούν;

Πρέπει  να ορίσουμε το όραμα που έχουμε για το μέλλον και να το προωθήσουμε με πάθος, στην κοινωνία. Ο κόσμος θέλει απαντήσεις και σχέδιο για το μέλλον που θα είναι σε θέση να επιφέρει αλλαγές στη ζωή του. Είναι γεγονός ότι αν δεν το εξηγήσεις στην κοινή γνώμη, δεν μπορεί να ακολουθήσει. Ο λαϊκισμός είναι εύκολος και γοητεύει τον κόσμο. Ο εθνικισμός μολονότι είναι παρωχημένος, όπως και τα εθνικά κράτη, βρίσκει τρόπο να στοχεύσει στο θυμικό του μέσου ανθρώπου. Γιατί πολλοί πιστεύουν ότι όλα τα προβλήματα θα εξαφανιστούν, αν κλειστούμε στα εθνικά σύνορα.

Ως Φιλελεύθεροι πρέπει να προτείνουμε ριζοσπαστικές αλλαγές από το κέντρο. Ο ριζοσπαστισμός δεν μπορεί να είναι προνόμιο μόνο της Αριστεράς ή της Δεξιάς. Οι εμπεριστατωμένες προτάσεις είναι το μόνο όπλο εναντίον του ψευδοσοσιαλισμού και του εθνικισμού. Χρειάζεται αγώνας να φιλελευθεροποιήσουμε περισσότερο την ελληνική κοινωνία και οπωσδήποτε την ευρωπαϊκή. Βλέπετε δεν είναι εύκολο γιατί ο φιλελεύθερος άνθρωπος έχει οδηγό τον ορθολογισμό και όχι τις φαντασιώσεις του οποιουδήποτε «προφήτη».

Πόσο αισιόδοξος είστε με την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας; Γενικότερα, πώς βλέπετε το μέλλον του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα;

Ο Μητσοτάκης είναι πράγματι μια ελπίδα. Αλλά γενικότερα πρέπει να στηρίξουμε  όλες τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις που έχουν διάθεση να αλλάξουν τα πράγματα. Η Νέα Δημοκρατία είναι το μεγαλύτερο κόμμα και μπορεί να παίξει τον πιο καθοριστικό ρόλο. Υπάρχει όμως και το Ποτάμι, ένα μέρος του ΠΑΣΟΚ και πολλοί άλλοι που ίσως ακόμα δεν βρίσκονται στο Κοινοβούλιο. Πέρα όμως από ονόματα κομμάτων, η νέα γενιά των πολιτικών έχει τώρα την τιμητική της. Ο Βενιζέλος κι ο Σαμαράς είναι πια παρελθόν. Ο χώρος ανήκει σε όσους θέλουν να παλέψουν με την διαφθορά, με το πελατειακό κράτος και με τον απίστευτο λαϊκισμό της Αριστεράς.  Πρέπει και πάλι να  δημιουργηθεί ένα ιδιωτικό τραπεζικό σύστημα που θα δίνει λεφτά στους νέους, που θα επενδύει στους νέους και στις καινοτόμες διαθέσεις τους για δημιουργικότητα. Και να τελειώνουμε με τα προνόμια διαφόρων ομάδων σ’ αυτή τη χώρα -των πολιτικών κομμάτων, της εκκλησίας και των κομματικών φίλων. Η Ελλάδα συνεχίζει να συντηρεί μια διεφθαρμένη κοινωνία και αυτό παραμένει τεράστιο πρόβλημα.

Εν ολίγοις, οι νέοι πολιτικοί πρέπει να δείξουν σε ολόκληρη την Ευρώπη ότι θα επιδιώξουν ένα Κράτος Δικαίου χωρίς το οποίο δεν μπορείς να έχεις υγιή οικονομία και δημοκρατία. Ο κόσμος πλέον, έχει καταλάβει ότι η πολλά υποσχόμενη Αριστερά είναι μέρος του συστήματος και όχι η «επαναστατική» δύναμη που υποσχόταν δικαιοσύνη και αλλαγή. Έχω την αίσθηση ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για το μέλλον και γι αυτό είμαι αναγκαστικά αισιόδοξος. Αν η Ελλάδα δεν αλλάξει στο επόμενο διάστημα, το αδιέξοδο θα επιφέρει κατάρρευση και τεράστια ανθρωπιστική κρίση.